Przemoc w związku to problem, który przez wiele lat był zbyt często przemilczany. Choć większość osób automatycznie kojarzy przemoc z fizycznymi aktami agresji, istnieją jeszcze inne formy przemocy. Jednym z najbardziej subtelnych, ale równie destrukcyjnych typów jest przemoc ekonomiczna. Wpływa ona nie tylko na dobrobyt finansowy ofiary, ale także na jej samoocenę, niezależność i zdolność do podejmowania decyzji. W wielu przypadkach przemoc ekonomiczna jest przyczyną rozwodu.
Przemoc ekonomiczna, choć nie zawsze jest widoczna na pierwszy rzut oka, stanowi jedną z najbardziej podstępnych form przemocy w związkach. Często ukrywana, niedostrzegana przez osoby trzecie i bagatelizowana nawet przez same ofiary, może prowadzić do długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym oraz uczuciu osamotnienia i bezradności.
Kontrola nad finansami
Jednym z najczęstszych przejawów przemocy ekonomicznej jest kontrolowanie przez jedno z partnerów wszystkich finansów rodziny. Może to obejmować zatrzymywanie pensji drugiej osoby, kontrolowanie wydatków, a nawet uniemożliwianie dostępu do wspólnego konta bankowego.
Zakaz pracy
Partner może zabronić ofierze podjęcia pracy lub wręcz wymusić jej rezygnację z dotychczasowego stanowiska. Celem takiego działania jest sprawienie, by ofiara stała się w pełni zależna od niego i nie miała środków do samodzielnego życia.
Manipulacja długami
Osoba stosująca przemoc ekonomiczną może zadłużać rodzinę, nie informując o tym partnera. Może również zaciągać kredyty na wspólną nazwisko, czyniąc ofiarę współodpowiedzialną za zadłużenie.
Ograniczanie dostępu do edukacji
W celu zwiększenia zależności ekonomicznej, partner może uniemożliwić ofierze kontynuowanie edukacji czy rozwoju zawodowego, który mógłby przynieść dodatkowe dochody.
Ukrywanie informacji o stanie finansowym
Partner może celowo ukrywać informacje o stanie finansowym rodziny, decydować o inwestycjach czy wydatkach bez wiedzy i zgody drugiej osoby.
Ustalanie “kieszonkowego”
Osoba stosująca przemoc ekonomiczną może przydzielać partnerowi pewną niewielką kwotę jako “kieszonkowe”, jednocześnie uniemożliwiając dostęp do reszty środków.
Wywieranie presji w kwestiach finansowych
Partner może wywierać presję na ofiarę, by ta pożyczała pieniądze od rodziny lub przyjaciół, sprzedawała swoje osobiste przedmioty czy rezygnowała z własnych.
Izolacja od wsparcia rodziny i przyjaciół
Partner może uniemożliwić ofierze kontakt z rodziną czy przyjaciółmi, którzy mogliby zaoferować wsparcie finansowe czy pomóc w trudnej sytuacji.
Sabotaż zawodowy
Osoba stosująca przemoc może utrudniać ofierze dojazdy do pracy, sabotować jej działania zawodowe czy wręcz szkalować ją w miejscu pracy, by utraciła źródło dochodu.
Kontrola majątku
Partner może kontrolować majątek nabyty w trakcie trwania związku, uniemożliwiając ofierze korzystanie z niego lub podejmowanie samodzielnych decyzji w kwestii jego zarządzania.
Jak udowodnić przemoc ekonomiczną?
Udowodnienie przemocy ekonomicznej jest trudnym zadaniem ze względu na jej subtelność oraz często brak fizycznych dowodów. Jednak istnieją pewne środki i kroki, które mogą pomóc ofiarom w udokumentowaniu i udowodnieniu takiej formy przemocy.
Jednym z pierwszych kroków jest gromadzenie wszelkich dokumentów finansowych. Może to obejmować wyciągi bankowe, potwierdzenia transakcji, umowy kredytowe, dowody zakupu itp. Każdy dokument świadczący o niestandardowych operacjach finansowych czy dyskrecjonalnych wydatkach bez zgody drugiej strony może być pomocny.
Zapisuj i archiwizuj wszelkie komunikaty, w których sprawca wyraża swoje intencje dotyczące kontroli finansów, grozi konsekwencjami za niepodporządkowanie się jego decyzjom finansowym czy w jakikolwiek sposób daje wyraz swojej dominacji ekonomicznej.
Osoby, które były świadkami aktów przemocy ekonomicznej lub były w niej pośrednio uwikłane (na przykład rodzina czy przyjaciele, którzy pożyczyli ofierze pieniądze z powodu jej trudnej sytuacji finansowej), mogą być kluczowymi świadkami w sprawie.
Prowadzenie regularnego dziennika, w którym ofiara zapisuje wszelkie incydenty związane z przemocą ekonomiczną, może być bardzo cennym dowodem. Ważne jest, aby zawierał on daty, godziny, opisy zdarzeń oraz jakiekolwiek inne istotne informacje.
Psycholodzy, doradcy finansowi, czy prawnicy specjalizujący się w tej dziedzinie mogą dostarczyć ekspertyz potwierdzających przemoc ekonomiczną oraz jej skutki dla ofiary.
Jeśli ofiara została zmuszona do zaciągnięcia pożyczek, kredytów lub innych zobowiązań finansowych bez jej wiedzy czy zgody, wszelkie dokumenty z tym związane mogą stanowić dowód.
Osoby, które prowadziły terapię lub konsultacje z ofiarą, mogą dostarczyć ważnych informacji na temat wpływu przemocy ekonomicznej na jej zdrowie psychiczne.
Jeśli ofiara była zmuszana do rezygnacji z pracy, utraty dochodu czy innych działań związanych z jej zatrudnieniem, wszelkie związane z tym dokumenty (np. korespondencja e-mailowa, wycinki z płac) mogą być pomocne.
Zdjęcia, dokumenty czy inne dowody świadczące o spadku standardu życia ofiary w wyniku przemocy ekonomicznej mogą być przydatne w udowodnieniu przypadku.
Udowodnienie przemocy ekonomicznej wymaga cierpliwości, dokładności i determinacji.
Skutki przemocy ekonomicznej
Przemoc ekonomiczna może prowadzić do głębokiego uczucia bezradności i zależności. Ofiara może czuć się uwięziona w związku, nie mając środków do samodzielnego życia. Może to prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak depresja, lęki czy zaburzenia odżywiania. Długotrwała izolacja ekonomiczna może również wpłynąć na zdolności interpersonalne ofiary, co utrudnia nawiązywanie nowych relacji lub poszukiwanie pomocy.
Przemoc ekonomiczna a rozwód
Decyzja o rozwodzie w sytuacji przemocy ekonomicznej jest wyjątkowo trudna. Ofiara może obawiać się, że nie będzie w stanie samodzielnie się utrzymać, zwłaszcza jeśli przez lata była ekonomicznie zależna od partnera. Jednak rozwód może być jedyną drogą do odzyskania kontroli nad własnym życiem i finansami.
Przemoc ekonomiczna w związku to problem, który wymaga natychmiastowego działania. Dla wielu ofiar może to być podstawą do podjęcia decyzji o rozwodzie. Chociaż proces ten jest trudny, z odpowiednim wsparciem prawnym ofiary mogą odzyskać kontrolę nad swoim życiem i zapewnić sobie lepszą przyszłość.
