Alimenty

Stan niedostatku nie jest jedyną podstawą umożliwiającą żądanie alimentów od byłego małżonka!

„Stan niedostatku jest elementem niezbędnym, ale niewystarczającym do uwzględnienia powództwa na podstawie przepisu art. 60 § 1 krio.”

Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo o alimenty, uznając że po stronie powódki nie zachodzi stan niedostatku, która to okoliczność jest niezbędną przesłanką uwzględnienia powództwa na podstawie art. 60 § 1 krio.

Apelację powódki od tego wyroku oddalił Sąd Okręgowy w Radomiu wyrokiem z dnia 21 października 1999 r. Sąd drugiej instancji uznał, że zwykły obowiązek alimentacyjny uzasadnia wystąpienie stanu niedostatku, który zachodzi wtedy, gdy rozwiedziony małżonek własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części.

W ocenie Sądu odwoławczego prawidłowe jest stanowisko Sądu I instancji, iż powódka powinna w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb.

Sąd Okręgowy uznał, iż zostało prawidłowo wykazane, że powódka nie znajduje się w niedostatku w rozumieniu art. 60 § 1 krio, co uzasadniało oddalenie jej apelacji.

W ocenie kasatorki brak możliwości podjęcia pracy, zaległości czynszowe oraz eksmisja z mieszkania to ewidentne dowody niedostatku, których Sąd nie potrafił dostrzec, czym rażąco naruszył prawo.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu, co skutkowało oddaleniem kasacji.

Wskutek oparcia kasacji wyłącznie na pierwszej podstawie kasacyjnej, podstawą dla dokonania oceny zarzutu naruszenia wskazanego przepisu prawa materialnego muszą być ustalenia faktyczne, które były podstawą orzekania dla Sądu drugiej instancji, a mianowicie aprobowane przezeń ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy.

Elementem tych ustaleń jest m.in. fakt, że powódka jest bezrobotna i nie ma prawa do zasiłku, a korzysta z pomocy społecznej jedynie w formie zasiłków celowych, bowiem MOPS odmówił jej stałej pomocy.

Elementem ustaleń faktycznych jest również ustalenie, że kasatorka – mimo poszukiwań – ma trudności ze znalezieniem pracy z powodu wieku i stanu zdrowia, a jej zadłużenie za mieszkanie wynosi 15.000 zł.

Rację ma więc powódka, gdy twierdzi, że powyższe okoliczności świadczą o wystąpieniu stanu niedostatku, której to oceny prawnej nie podzielił Sąd drugiej instancji.

Podkreślić tymczasem należy, że w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni.

Wbrew stanowisku Sądu drugiej instancji należy więc uznać, że powódka pozostaje w stanie niedostatku, skoro nawet nie dysponuje środkami pozwalającymi jej m.in. na systematyczne opłacanie czynszu mieszkaniowego.

Zasadność stanowiska kasatorki w tym przedmiocie nie przesądza jednakże o zasadności zarzutu kasacji, a wyrażającego się błędnym niezastosowaniem art. 60 § 1 krio.

Stan niedostatku uprawnionego nie jest bowiem jedyną, czy wyłączną przesłanką wystarczającą do uwzględnienia powództwa na podstawie art. 60 § 1 krio.

Zakres obowiązku alimentacyjnego wynikającego z tego przepisu wyznaczają nadto zarówno usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, jak też możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Tymczasem wiążące ustalenia faktyczne dotyczące sytuacji pozwanego, a będące podstawą orzekania dla Sądu Okręgowego, usprawiedliwiają zasadność stwierdzenia, że pozwany nie ma żadnych możliwości zarobkowych, a to wobec orzeczenia o jego całkowitej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą gośćca, skutkującą zaliczeniem go do I grupy inwalidzkiej.

Wysokość otrzymywanej przez pozwanego renty w kontekście wysokości jego obciążenia alimentacyjnego na rzecz dzieci uzasadnia nadto stwierdzenie, że także i majątkowe możliwości pozwanego nie pozwalają na obciążenie go obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz powódki.

Wobec powyższego sam fakt wystąpienia po stronie powódki stanu niedostatku, rozumianego jako brak możliwości zaspokojenia przez nią usprawiedliwionych potrzeb, nie przesądza jeszcze o zasadności zarzutu niezastosowania art. 60 § 1 krio.

Stan niedostatku jest bowiem elementem niezbędnym, ale niewystarczającym do uwzględnienia powództwa na podstawie wymienionego przepisu.

Brak zatem w ustalonym stanie faktycznym wszystkich elementów hipotezy zawartej w tym przepisie normy prawnej wyłączał dopuszczalność dokonania aktu subsumcji, a zatem należało uznać, że zaskarżony wyrok mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

(opracowano na podstawie Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2000 r.I CKN 226/00)

Piotr Woś

Radca Prawny/Mediator Sądowy - Prowadzę bardzo dużą ilość spraw z zakresu szeroko pojętego prawa rodzinnego. Najwięcej spośród nich oczywiście dotyczy spraw rozwodowych, choć równie spora grupa zleceń dotyczy spraw o ustalenie kontaktów, alimenty, czy też ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Back to top button
Zarządzaj plikami cookies