Prawo rodzinne

Równy podział majątku po rozwodzie – nie zawsze!

Bezpośrednim skutkiem wyroku rozwodowego jest przemiana sytuacji prawnej przedmiotów objętych dotychczas bezudziałową wspólnością majątkową, polegającą na tym, że przedmioty te stają się współwłasnością rozwiedzionych małżonków w równych częściach ułamkowych.

Równe udziały przysługują małżonkom niezależnie od przyczyn ustania wspólności ustawowej, tj.:

  1. w razie rozwiązania małżeństwa przez rozwód;
  2. unieważnienia małżeństwa, orzeczenia separacji;
  3. umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej albo rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków;
  4. ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd;
  5. powstania rozdzielności majątkowej z mocy prawa wskutek ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków;
  6. w razie ustania wspólności wskutek śmierci małżonka.

Tak, to jest zasada.

Ale jak już się pewnie domyślacie, od tej zasady jest również wyjątek!

W drodze wyjątku od zasady równych udziałów sąd może ustalić w innym stosunku udziały małżonków w majątku wspólnym. Sąd może to zrobić tylko na wniosek osoby uprawnionej, a osobą uprawniona jest każdy małżonek.

Wiedzieć też trzeba,  że małżonek może żądać ustalenia nierównych udziałów także w razie śmierci drugiego z małżonków. Kieruje on wówczas żądanie przeciwko spadkobiercom.

Jeżeli już przy spadkobiercach jesteśmy, to pamiętajmy, że zarówno ci ustawowi jak i ci testamentowi mogą wystąpić przeciwko pozostałemu przy życiu małżonkowi z żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jednakże uprawnienie to przysługuje pod warunkiem, że ich spadkodawca przed swoją śmiercią wytoczył powództwo o rozwód lub separacje.

Ale do rzeczy!!!

Przepisy prawa rodzinnego formułują dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Pierwsza z nich to tzw.  „ważne powody”.

Druga natomiast to stopień przyczynienia się do powstania wspólnego majątku.

Co to są „ważne powody” w sprawie o nierówny podział majątku po rozwodzie

Ok, w takim razie co należy rozumieć przez „ważne powody”?

„Ważne powody” – są na pewno konieczną przesłanka dopuszczalności ustalenia nierównych udziałów.

Oceniane są one przez wzgląd na zasady współżycia społecznego, bo otrzymanie przez jednego z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania on się nie przyczynił, pozostawałoby w sprzeczności z tymi zasadami.

Nie jest jednak możliwe jednoznaczne zdefiniowanie pojęcia „ważnych powodów”!

O tym w konkretnej sprawie decyduje całokształt okoliczności.

Ważnym powodem może być w szczególności naganne postępowanie małżonka, przeciwko któremu jest skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, polegające na tym, że w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania dorobku stosownie do sił i możliwości zarobkowych.

Zwykle sytuacja taka istnieje w wypadku porzucenia przez małżonka rodziny.

Bywa jednak tak, że także przy wspólnym pożyciu małżonków jeden z nich postępuje w sposób naganny, zaniedbując swe obowiązki względem rodziny w taki sposób że nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego.

Znane jest również stanowisko, które uznaje, że w świetle zasad współżycia społecznego – może być także długotrwała separacja małżonków, zwłaszcza separacja za obopólnym ich porozumieniem, podczas której każdy z nich gospodarował samodzielnie i dorabiał się niejako “na własny rachunek”.[1]

Różny stopień przyczynienia się do powstania wspólnego majątku.

Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb.[2]

Tak więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich w sposób lekkomyślny.[3]

Poza tym o stopniu przyczynienia się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne, lecz także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Tak więc w sytuacji, często występującej w należycie funkcjonującej rodzinie, gdy jeden z małżonków oddawał się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugi zaś poświęcał swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, iż małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.[4]

Do oceny zatem stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie mają przesądzającego znaczenia wyliczenia czysto rachunkowe.[5]

Ocena ta najczęściej może mieć charakter jedynie przybliżony, a w konsekwencji różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków może uzasadnić ustalenie nierównych udziałów wtedy, gdy różnica jest istotna i wyraźnie uchwytna.[6]

Wydaje się, że przy ustalaniu stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego bierze się pod uwagę także przedmioty majątkowe, nabyte przez jednego z nich przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, które z woli spadkodawcy lub darczyńcy weszły do majątku wspólnego.[7]

Pamiętać należy – co jest niezwykle ważne – że obie wyżej opisane przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, muszą wystąpić łącznie!!!

Pozostają one do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne “ważne powody” nie stanowią podstawy orzeczenia o nierównym podziale, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie – nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym “ważne powody”.

Innymi słowy, wyróżnienie przez ustawodawcę tych dwu przesłanek sprawia, że sam nierówny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego nie może być uznany za ważny powód.

Reasumując, jest możliwość odstąpienia od zasady równego podziału majątku po rozwodzie, jednak uzależnione jest to od spełnienia wyżej wskazanych warunków.

Tafi

Piotr Woś

Radca Prawny/Mediator Sądowy - Prowadzę bardzo dużą ilość spraw z zakresu szeroko pojętego prawa rodzinnego. Najwięcej spośród nich oczywiście dotyczy spraw rozwodowych, choć równie spora grupa zleceń dotyczy spraw o ustalenie kontaktów, alimenty, czy też ograniczenie bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Back to top button