„Z racji zawarcia małżeństwa współmałżonek uzyskuje własne prawo do zajmowanego mieszkania drugiego małżonka oraz przedmiotów urządzenia domowego, które to prawo ma charakter wyłącznie osobisty i polega na korzystaniu z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.”
Pozwem złożonym w dniu 25 lipca 2017 r. J. M. wniósł o zasądzenie od W. G. kwoty 159.750 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z części nieruchomości położonej przy ul. (…).
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania.
Wyrokiem z dnia 16 września 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu.
Powyższe rozstrzygniecie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną:
M. oraz B. G. zawarli związek małżeński w dniu 68 sierpnia 1998 r. W trakcie jego trwania zakupili do majątku wspólnego m.in. dom przy ul. (…) w W.
Powód zaciągnął na ten cel w (…) S.A. pożyczkę hipoteczną dla osób fizycznych (…) waloryzowaną kursem (…), której zabezpieczeniem jest hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 2.550.000 zł ustanowiona na ww. nieruchomości.
Wyrokiem z dnia 11 września 2008 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie III C 451/08 orzekł rozwód związku małżeńskiego zawartego pomiędzy J. M. a B. M. Jeszcze przed rozwodem – na przełomie lutego i marca 2008 r. – powód dobrowolnie wyprowadził się z domu przy ul. (…) w W., oddając klucze małżonce.
We wrześniu i październiku 2008 r. rozwiedzeni J. M. i B. G. ustalili, że w ramach podziału majątku wspólnego B. G. będzie korzystała z nieruchomości przy ul. (…), zaś powód będzie korzystał z innych nieruchomości stron położonych przy ul. (…) i na (…). Byli małżonkowie ustalili również zasady ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem poszczególnych nieruchomości oraz spłaty kredytu.
Po rozwodzie z powodem B. G. wyszła za mąż za pozwanego W. G. Małżonkowie zamieszkali wspólnie w domu ul. (…) w W.
W dniach 1 czerwca 2017 r., 8 czerwca 2016 r., 24 kwietnia 2015 r., 16 marca 2015 r. 11 czerwca 2013 r. 22 maja 2012 r., 29 maja 2011 r. pozwany dokonywał opłat z tytułu użytkowania wieczystego ww. nieruchomości na rzecz (…) W. Ponosi też wraz z obecną żoną (byłą żoną powoda) koszty remontów. Częściowo również pokrywał opłaty związane z kredytem. B. G. reguluje opłaty związane z nieruchomością, powód zaś opłaty związane z kredytem i ubezpieczeniem. Nieruchomość położoną na (…) byli małżonkowie sprzedali.
Byli małżonkowie po rozwodzie pozostawali w dobrych relacjach, wychowywali wspólnie małoletniego syna, który wówczas miał 7 lat i zamieszkiwał wraz z matką. Powód miał wiedzę, że jego była żona B. G. wyszła za mąż za pozwanego W. G. i zamieszkała z nim w domu przy ul. (…), czemu powód nie oponował. Przeciwnie, odwiedzał byłą żonę oraz syna, bywał na jego urodzinach. Przez ok. 8 lat powód nie kwestionował wcześniejszych ustaleń byłych małżonków i nie wyrażał sprzeciwu co do zamieszkiwania pozwanego w domu przy ul. (…).
Pismem z dnia 17 marca 2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 155.250 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z części nieruchomości położonej w W. przy ul. (…).
Wystąpił również z pozwem o eksmisję pozwanego, które to żądanie zostało prawomocnie oddalone na mocy wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 9 maja 2018 r., sygn. akt I C 3413/17.
Pomiędzy byłymi małżonkami J. M. i B. G. toczy się spór sądowy o podział majątku wspólnego.
Sąd I instancji ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o przedłożoną do sprawy dokumentację, której autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, zeznania stron oraz świadka B. G., które zostały uznane za rzeczowe, spójne i logiczne, a nadto korespondowały z treścią złożonych do akt sprawy dokumentów. Fakt, że świadek jest żoną pozwanego nie umniejszał jej zeznań, albowiem okoliczności podniesione przez świadka co do ustaleń pomiędzy nią a powodem potwierdzone były przedłożonymi dokumentami – korespondencją mailową.
W ocenie Sądu, pomimo że zeznania stron były odmienne, to nie było podstaw do ich kwestionowania. Rozbieżności w zakresie ustaleń pomiędzy powodem a byłą małżonką wynikały z odmiennej interpretacji ustaleń, jak i praw przysługujących powodowi.
Sąd Okręgowy pominął dowód z opinii biegłego sądowego, ostatecznie uznając na podstawie wszechstronnej analizy i oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, że z uwagi na treść art. 281 k.r.o. dowód ten nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
W związku z takimi ustaleniami i oceną dowodów, Sąd I instancji uznał powództwo za bezzasadne.
Sąd, odnosząc się do zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powoda, wskazał na treść art. 209 k.c., w myśl którego każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa, a jeśli tak, nawet jeden tylko współwłaściciel może dochodzić od osoby trzeciej roszczenia windykacyjnego oraz roszczeń uzupełniających. Tym samym uznał powyższy zarzut za błędny.
Sąd Okręgowy wskazał również, że roszczenie powoda nie znajduje uzasadnionych podstaw prawnych.
Powód wywodził żądanie pozwu z treści art. 225 k.c. w zw. z art. 224 k.c., podnosząc, że pozwany korzysta z nieruchomości przy ul. (…) w W. bez tytułu prawnego i jest w związku z tym posiadaczem w złej wierze. Spór pomiędzy stronami skoncentrował się głównie w złej woli pozwanego.
Powód przypisywał pozwanemu złą wiarę przynajmniej od 2010 r. tj. od momentu kiedy B. G. wyszła za mąż za pozwanego.
W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, że nie sposób przypisać pozwanemu złej wiary w posiadaniu nieruchomości objętej pozwem, ponieważ powód uzgodnił z byłą małżonką sposób korzystania z nieruchomości należących do byłych małżonków. Od tego czasu nie zgłaszał sprzeciwu wobec tego, że pozwany zamieszkuje w domu przy ul. (…), a zatem w sposób dorozumiany godził się na to.
Nade wszystko jednak Sąd Okręgowy ocenił, iż nie można zgodzić się z powodem, że pozwany zajmuje nieruchomość opisaną w pozwie bez tytułu prawnego. W. G. wywodzi bowiem tytuł prawny do nieruchomości od swojej małżonki B. G., która jest współwłaścicielką nieruchomości i która zezwoliła pozwanemu – jako swojemu mężowi – na zamieszkiwanie przy ul. (…) w W.
Uprawnienie pozwanego do przedmiotowej nieruchomości wynika również z treści art. 281 k.r.o. Sąd Okręgowy uznał, że skoro prawo pozwanego do przedmiotowej nieruchomości pochodzi od jego małżonki B. G., to jest on uprawniony do korzystania z tej nieruchomości w takim samym zakresie jak jego żona. Innymi słowy, pozwanemu przysługuje skuteczne względem powoda prawo do władania rzeczą, wobec czego nie można przyjąć, że korzysta on z nieruchomości bez tytułu prawnego.
W tych okolicznościach brak jest podstaw do uznania, że spełniły się przesłanki z art. 225 k.c. w zw. z art. 224 k.c.
Sąd uznał również, że jeżeli powód zarzuca, że była małżonka wykonuje swoje prawo własności z pominięciem powoda i korzysta ze współwłasności ponad swój udział, to powód winien skierować stosowne roszczenia przeciwko byłej małżonce, a nie jej mężowi. Pozwany nie jest wówczas biernie legitymowany w niniejszej sprawie, wobec czego powództwo podlegało oddaleniu.
W charakterze dygresji Sąd I instancji wskazał, że do naruszenia uprawnień z art. 206 k.c. nie dochodzi wówczas, gdy współwłaściciele zawarli porozumienie określające inny od ustawowego sposób korzystania z rzeczy wspólnej, jak również wówczas, gdy jeden ze współwłaścicieli rezygnuje z wykonywania tego uprawnienia na rzecz innego lub innych współwłaścicieli.
Sąd Okręgowy przyjął, że byli małżonkowie uzgodnili sposób wykonywania współwłasności, polegający na przejęciu spornej nieruchomości do wyłącznego korzystania przez B. G. i jej obecnego męża (pozwanego). Powyższe wynika z zeznań świadka, stron oraz korespondencji e-mailowej byłych małżonków. To zaś wyklucza zasadność ewentualnych roszczeń powoda z art. 206 k.c.
Wobec powyższego Sąd I instancji oddalił powództwo, a apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.
(opracowano na podstawie Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2021r.I ACa 4/21)
